وب ۳؛ اینترنت در آستانه دگرگونی
وب ۳؛ اینترنت در آستانه دگرگونی
وب ۳ در راه است و چه بسا زودتر از آنچه تصور می‌کنیم، زندگی مجازی ما را دگرگون کند. وب ۳ یک شبکه معنایی است، بر پایه متن و معانی بنا می‌شود.
کاربران فعلا در کهکشان وب ۲ می‌چرخند و می‌گردند. نسخه‌ای که بر پایه آن «ما»، کاربران اینترنت، هم تولیدکننده‌ایم و هم مصرف‌کننده؛ وب‌لاگ می‌نویسیم بر یوتیوب فیلم می‌گذاریم در شبکه‌های اجتماعی به تولید نظر، اندیشه و محتوا می‌پردازیم و خلاصه بخشی از نیروی محرک آنیم.
اما وب ۳ چیست و چه تغییراتی در زندگی ما خواهد داد؟
وب ۳ یک شبکه معنایی است، بر پایه متن و معانی بنا می‌شود.
تا همینک اینترنت در دست موتورهای جست‌وجوگری است که به زبان ساده بیش از هر چیز شمارنده هستند. ما هر روز مقدار زیادی اطلاعات در اینترنت مصرف می‌کنیم که بخشی از آن را خودمان تولید می‌کنیم. این یعنی نسخه فعلی: جست‌وجوگرها بر اساس شمارش نیازهای اطلاعاتی ما مثلا در یک صفحه به ما پیشنهادهایی می‌دهند که ما معمولا از آنها استفاده می‌کنیم. حالا تصور کنیم که این جست‌وجو بر پایه معنا بیان شود.
وب که از سال ۲۰۰۱ و با ورود شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک دگرگونی اساسی پیدا کرد، عملا ارتباطات را از یک‌سویگی درآورد و آن را «شهروندی» کرد.
در عین حال مرحله هوشمندتری هم آغاز شد. برای مثال: فیس‌بوک؛ در این شبکه اجتماعی، هر کابری هر روز مقدار زیادی پیشنهاد می‌گیرد برای نمونه پیشنهاد برای دوست شدن با آقای کامران یا خانم شقایق. موتور جست‌وجوگر بر اساس کنکاش مکانیکی در میان فهرست‌های شما -مثلا تعداد دوستان مشترکتان یا اشتراکات گروهی- به این نتیجه می‌رسد که ممکن است علاقه‌مند باشید با کامران یا شقایق دوست شوید. این کار عملا با جست‌وجو و پردازش شیئی رخ می‌دهد. اگر شما با علی دوست هستید، علی با شقایق، شما عضو گروه «من علاقه زیادی به شمبلیله دارم» هستید و در آزمون «شما شبیه کدام هنرپیشه هستید» شرکت کرده‌اید شقایق هم همینطور، پس چه بسا شما می‌توانید یا می‌خواهید با شقایق دوست شوید. حالا اگر شقایق با کامران دوست است و از این طریق با علی آشنا شده است، پس ممکن است بخواهد دوست شما هم باشد.
جست‌وجوگر دیگر قادر به تشخیص این نیست که عضویت شما در گروه «من علاقه زیادی به شمبلیله دارم» دلیل معنایی دیگری به جز دلیل شقایق دارد، یا اگر شما و شقایق هر دو شبیه بروس ویلیس هستید (انگار بگوییم هر دو متولد ماه مهر هستید) به این معنی نیست که واقعا شبیه هم هستید و دوستی مشترک شما با علی به هیچ وجه دلیل لازم و کافی برای دوست شدن با کامران نیست. همانجور که در جهان واقعی این قواعد برقرار نیست. روابط تنها بر شیء و شمارش اتفاقی آنها واقع نیست، بلکه با محتوای فکری و ذهنیت شما هم در ارتباط است.
ممکن است در جهان مجازی اطلاعات زیادی در مورد پرسش شما وجود داشته باشد. در جهان مجازی میلیاردها وب‌سایت وجود دارد، اما فکر می‌کنید موتورهای جست‌وجو گر همه آنها را کنکاش می‌کنند؟
مثال دیگر: از شبکه‌های اینرنتی خرید می‌کنید. مثلا کتاب «جهان زیبا» را می‌خرید. شبکه مورد نظر با یک حساب ریاضی به شما می‌گوید مقدار زیادی از آدم‌هایی که کتاب «جهان زیبا» را خریدند، کتاب «روش گل‌کاری» را هم خریده‌اند، پس چه بسا شما هم از این کتاب خوشتان بیاید؟ ممکن است همینطور هم باشد اما این تنها آزمون و خطا است. به این ترتیب ممکن است به جای فکر کردن یا حتی جست‌وجوی بیشتر در خود اینترنت به مرور به این احتمالات ریاضی عادت کنید.
حالا اگر اطلاعاتی که پردازش می‌شود بر اساس نوشته‌ها یا داده‌های دروغین صورت بگیرد یا مثلا دولت یک کشوری بخواهد با کنترل پردازش اطلاعات، ما را تنها به اطلاعاتی رهنمون شود که خودش می‌خواهد. یا حتی شبکه اجتماعی که عضو آن هستید بخواهد بر اساس همین جست‌وجوی مکانیکی شما را تنها با آن بخشی از جهان آشنا کند که خودش می‌خواهد… ممکن است در جهان مجازی اطلاعات زیادی در مورد پرسش شما وجود داشته باشد. در جهان مجازی میلیاردها وب‌سایت وجود دارد، اما فکر می‌کنید موتورهای جست‌وجو گر همه آنها را کنکاش می‌کنند؟
معنا، محتوا: یک قدم دیگر نزدیک‌تر به انسان
حالا تصور دیگری بکنیم؛ کتابی می‌خرید و وب‌سایتی که از آن کتاب می‌خرید با شمارش بیشترین خریداران مشترک به شما پیشنهاد کتاب دیگری می‌دهد. حالا اگر از بهای کتاب و تعداد صفحات آن تا متن آن، ذهنیت و مثلا علایق سیاسی نویسنده یا دلیل نوشته شدن این کتاب را پردازش کند آیا باز هم به همان نتایج قبلی می‌رسد؟ اینجا دیگر شما پیشنهاد دیگری خواهید داشت که بیش از پیش به ذهنیت و فکر شما نزدیک است.
از طرف دیگر وب بتواند برای شما با جست‌وجوی معنایی در زندگی شما، -برای مثال چطور کار می‌کنید، درآمدتان چه قدر است، کجا و در چه ساعاتی کار می‌کنید، معمولا چه وقتی به خانه بر می‌گردید از کدام رستوران خوشتان می‌آید، چه جور غذایی دوست دارید و حتی از همه اینها بیشتر؛ پردازش‌گر شما بر اساس یک سیکل، بداند طی یک ماه چه روزهایی بیشتر سر حالید و چه روزهایی کم‌تر- آن وقت می تواند برای شما در بهترین جای ممکن در بهترین روز و بهترین ساعت یک صندلی رزرو کند، تا بروید و یک غدای مفصل و خوب بخورید.
یک قدم دیگر نزدیک‌تر به انسان، قدمی که البته می‌تواند خطرناک هم باشد و ما کاربران را هر روز بیشتر مسخ و البته بیش از پیش از فکر کردن بی‌نیازمان کند.
هنوز اندکی مانده است تا وب ۳ در دسترس قرار گیرد. تیم برنرس-لی، کسی که ما را با وب ۱ آشنا کرد، سازنده نسخه سوم نیز هست. چند سالی طول خواهد کشید تا وب ۳ زندگی ما را عوض کند. البته بیشترین تعداد کاربران هرگز متوجه نخواند شد که وب دچار دگرگونی شده است، همانطور که بسیاری دیگر به یاد نمی‌آورند کی و چگونه عضو فیس‌بوک شدند.