پیشرفت تازه در زمینه تبدیل افکار به تصاویر کامپیوتری
پیشرفت تازه در زمینه تبدیل افکار به تصاویر کامپیوتری
آیا بخش دیگری از آن چه که تا کنون علم تخیلی تصور می‌شد و انسان‌ها آن را در فیلم‌هایی مانند «پیشگامان فضا» دیده بودند، عملی شده است؟ شاید آری!
شاید دور نباشد زمانی که با تلفن همراه یکی دو نسل بعدی خود در خیابان راه بروید و با زدن یک دکمه یا حتی بدون این کار ببینید انسان‌هایی که در دور و برتان راه می‌روند، چه فکرهایی دارند.
محققان اسرائیلی می‌گویند که در عرصه تبدیل افکار انسان به تصاویر کامپیوتری و تحرک‌بخشی به تصاویر تنها از راه قدرت فکر پیشرفت زیادی به دست آمده و «نمایشگر ذهن» به کار رفته در تحقیقات، هم فکر را می‌خواند هم حرکت بعدی انسان را حدس می‌زند و هم شاید تا حد زیادی تجسم ذهن را به روی صفحه نمایش می‌دهد.
واقعیت این است که در سال‌های اخیر محققان در آزمایشگاه‌های بسیاری در جهان توانسته بودند که افکار انسانی را به کلمه و حتی فعالیت جسمی از طریق وصل شدن مغز به کامپیوتر تبدیل کنند.
اصل مشترک در همه این ابتکارهای تکنولوژیک شگفت‌انگیز در سال‌های اخیر این بوده کامپیوتر با فعالیت‌های ویژه سلول‌های عصبی انسان، در حالی که او مشغول فکر کردن روی موضوع یا فرد خاصی است، آشنا می‌شود و در مرحله بعد، می‌تواند فعالیت آتی عصبی را که پیشتر با آن آشنایی یافته، تا حد زیادی حدس بزند و گمانه‌زنی کند که این فرد روی چه موضوعی مشغول تفکر بوده است.
با این شیوه بود که میمون‌ها نیز در مطالعات بسیاری توانستند که تنها با قدرت مغز، بر بازوهای روبوتیک غلبه کنند و یا انسان‌ها موفق شدند که بدون کاربرد دست و تنها با نیروی مغز علامت فلش (پیکان) را روی صفحه کامپیوتر به حرکت درآورند.
این پیشرفت‌ها در سال‌های اخیر به پژوهشگران حتی این توانایی را داده بود که تا حد زیادی به گونه درست حدس بزنند که افرادی که روی آنها مطالعه می‌کنند، چه موضوع‌هایی در سر دارند و عمده مشغولیات ذهنی شان چیست.
اما اکنون پژوهشگراني که در یک پروژه تحقیقاتی در آمریکا شرکت کرده‌اند، می‌گویند که افکار را با تصاویر کامپیوتری ترجمه کرده‌اند و از راه تمرکز فکر انسان، توانسته‌اند تصاویری را محو و تصاویر مورد نظری را به حرکت درآورده، برجسته کنند.
کار جدید این محققان، ابداع شیوه‌ای است که با آن، افرادی که مورد پژوهش قرار گرفتند موفق شدند میان تصاویری که بر صفحه کامپیوتر ظاهر می‌شود تنها از راه توان ذهنی خود، به انتخاب بپردازند و عکس خاصی را برجسته کنند و عکسی دیگر را محو نمایند.
از آنجا که نمی‌توان الکترودهای ویژه را در درون مغز انسان‌ها صرفاً برای یک کار تحقیقاتی تعبیه کرد، این محققان ساز و کار ابداعی را روی ۱۲ نفر از انسان‌هایی که از بیماری صرع و غش (اپیلپسی) رنج می‌برند، به کار گرفتند.
این محققان ۶۴ الکترود بسیار ریز را به درون مغز هر یک از افرادی که برای مطالعه انتخاب شده بودند، رخنه دادند که وظیفه این نانو الکترودها شناسایی و خنثی کردن آن بخشی از مغز است که بیماران این نوع بیماری مورد هجوم آن قرار می‌گیرند.
روی صفحه نمایشگری برای آزمایش شوندگان تصاویر ۱۱۲ نفر از چهره‌های مشهور مانند مریلین مونرو و مایکل جکسون، هنرمندان شهیر آمریکایی، اکران شد. کامپیوتری که به مغز آنها وصل بود، گروه‌های یاخته‌های عصبی معینی را که به هریک از عکس‌ها واکنش‌های ویژه و حساسیت روشن نشان می‌داد، شناسایی کرد.
در مرحله بعد، هر بار دو تصویر نیمه مبهم- نیمه روشن از انسان‌های مشهور، روی هم برای افراد مورد مطالعه اکران شد. از آنها خواسته شد که به طور مشخص روی یکی از این تصاویر، متمرکز شوند. در حالی که آنها سعی در تمرکز به روی عکس مورد نظر داشتند، کامپیوتر فعالیت عصبی آنها را پیگیری کرد؛ به هر میزان که فعالیت عصبی‌شان در مرحله نخست روی یک عکس مشخص تقویت شده بود، به همان اندازه کامپیوتر درست‌تر می‌توانست حدس بزند که فکر آنها روی کدام تصویر از میان دو تصویر نیمه مبهم به روی هم قرار گرفته متمرکز بوده است.
در ۷۰ درصد از میان ۸۶۴ آزمایشی که به این شیوه صورت گرفت، مشارکت‌کنندگان در آزمایش موفق شدند که با قدرت فکر خود کاری کنند که عکس فردی که مورد توجه بود، بر عکس دوم غلبه کند و بالا بیاید و روشن‌تر دیده شود به گونه‌ای که تصویر دوم محو گردد.
بعد از این آزمایش، برخی از افراد مورد مطالعه قرار گرفته گفتند که با متمرکز کردن فکرشان بر وضعیت و شرایطی در ارتباط با عکس مورد دلخواه‌شان، موفق به غالب کردن این تصویر بر تصویر دوم شدند. گروه دیگری از آنها نیز گفتند که قدرت فکری‌شان را بر شرایط عکسی که اراده به محو کردن آن گرفته بودند، متمرکز کردند؛ نتیجه تاکتیک هر دو گروه یکی است و آن اینکه با فکر می‌توان تصاویر را غالب یا محو کرد.
پژوهشگران، موران صرف در مرکز تکنولوژی پاسادنا در کالیفرنیا و پروفسور اسحاق پرید، مدیر بخش جراحی اعصاب در يكي از بیمارستانها که استاد میهمان در دانشگاه کالیفرنیاست، در این تحقیقات در مرکز مطالعات عصب‌شناسی «رونالد ریگان» در دانشگاه کالیفرنیا و مرکز تکنولوژی کالیفرنیا، «کالتک»، دخیل بودند.
موران صرف می‌گوید که وی و تیم همراهش بعد از پنج سال تلاش توانسته‌اند که تجسم بخشی تصاویر در ذهن افراد و حافظه را ببینند و آن را روی پرده در برابر فرد نشان دهند.
به گفته این محقق، «نمایشگر فکر انسان‌ها» می‌تواند زمینه‌ساز درک بسیاری دیگر از فعالیت‌های مغزی شود و بویژه به رمزگشایی فکر انسان‌هایی کمک کند که به دلایلی مانند فلج نمی‌توانند با دیگران ارتباط ذهنی برقرار کنند.
و چه بسا که این پیشرفت به سایر علوم، مانند فیزیک و حتی ارتباطات فن‌آوری نوین برای ارتباط‌های دور و جنبه‌های دیگر حیات انسان‌ها نیز کمک کند گرچه که مانند سایر پیشرفت‌های علوم می‌توان از آن در راه منفی نیز چه سوء استفاده‌های بی‌شماری کرد.