چرا باید کتاب بخوانیم

چرا باید کتاب بخوانیم

همیشه یکی از مطرح ترین مسائل در دومین فصل سال چگونگی پر کردن اوقات فراغت کودکان و نوجوانان است. خانواده ها می کوشند تا با پایان یافتن امتحانات فرزندان خود را سر کلاس های مختلف بفرستند تا به گمان خویش اوقات مفرحی را برای آنها فراهم سازند که البته اگر پای درد ودل خود فرزندان بنشینیم قطعاً نظری مخالف نظر والدین خویش خواهند داشت. ثبت نام در کلاس های متعدد گرچه برای آمادگی دانش آموز برای شروع سال تحصیلی جدید بسیار مفید و ارزنده است ولی هیچ گونه تفریح،شادی و نشاطی برای او به همراه ندارد چرا که همچنان استرس درس خواندن و سر کلاس جواب دادن را برای فرزند تداعی می کند. متاسفانه در جامعه ما از میان کلاس های متعدد تابستانی با هزینه ها و شهریه های مختلف آنچه که کمتر مورد توجه قرار می گیرد بحث مطالعه و تاثیر شگرف آن بر رشد ذهنی و خلاقیت فرزندان است.از آنجا که فرهنگ مطالعه و کتابخوانی در جامعه ما جایگاه خود را به دست نیاورده، ایجاد رغبت و عادت به مطالعه در کودکان و نوجوانان کمی سخت تر از مسائل دیگر انجام پذیر است و راهکارهای متعددی را می طلبد که مطمئناً خانواده ها بیشترین سهم را در امر آشتی کودکان با کتاب دارند. همانطور که روانشناسان و کارشناسان علوم تربیتی بارها اعلام کرده اند مطالعه باعث افزایش علم و آگاهی فرزندان، گنجینه لغات و توسعه دایره واژگان شده و زمینه ساز تفکر و خلاقیت به شمار می رود.
کودکان و نوجوانان از طریق مطالعه با سرزمین ها، زمان های مختلف، علوم و هنرهای گوناگون آشنا شده و قوه تخیل آنان فعال می شود. بهره گیری از تخیل ضروریت اساسی خلاقیت است. امروزه مطالعه را ابزاری برای آموزش غیرمستقیم راه و رسم زندگی می دانند که باعث آشنایی کودکان و نوجوانان با مسائل روز جامعه خواهد شد.به رغم تمامی توصیفاتی که از فواید کتابخوانی در جامعه می شود ولی همچنان کودکان و نوجوانان از مطالعه گریزانند و آن را فعالیتی کسل کننده می دانند که البته این موضوع به نوع آموزش خانواده و انتخاب کتاب های نامناسب برای کودکان مربوط می شود.
شیوه های مختلفی را در راستای ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی می توان به کار گرفت. خانواده اولین جایگاه آموزش است. یکی از کارسازترین شیوه های تشویق به مطالعه روش الگویی است. یادگیری به طور غیر مستقیم و از طریق مشاهده، موثرترین و پایدارترین نوع یادگیری هاست. والدینی که در منزل مطالعه می کنند یا اینکه با فرزندانشان به کتابخانه می روند مناسب ترین الگوی مطالعاتی برای فرزندان به شمار می آیند. اگر کودک دست پدر و مادر کتاب ببیند، خودش هم با کتاب انس می گیرد. اگر شما در جمع خانواده ای باشید که در سال یک کتاب هم نمی خواند یا اگر بخواند روی صفحات آغازین آن درجا می زند پس نباید از فرزندتان توقع مطالعه داشته باشید و از او بخواهید به جای وقت گذرانی های بیهوده نظیر نشستن پای اینترنت و تماشای تلویزیون مجله یا کتاب بخواند. فراموش نکنید قبل از رفتن به مدرسه، مهم ترین الگوی کودک شما هستید او هر آنچه از شما ببیند در زندگی خود پیاده می کند، این امر حتی در دوران پس از تحصیل نیز در او به چشم می خورد چون اولین آگاهی هایی که کودک به ذهن خود داده را از شما گرفته است. برای بیدارکردن میل به مطالعه در کودکان رازی وجود ندارد ؛ تنها باید آنها را آزاد بگذاریم تا آنچه را واقعاً دوست دارند انتخاب کنند. بسیاری از بچه ها در دوران کودکی در برابر مطالعه بی تفاوت هستند ولی بهترین هدیه ای که والدین می توانند به کودکان شان بدهند، کمک کردن به آنها در راه کشف و سپس حفظ اشتیاق به مطالعه در طول دوران زندگی است.یکی از بهترین راه ها برای تشویق کردن بچه ها به مطالعه، دادن کتاب به عنوان هدیه به آنهاست. ثبت نام آنها در کتابخانه های عمومی و رفتن هفتگی به مراکز خرید کتاب الگویی در ذهن کودک یا نوجوان می سازد که خودخواسته او را مکلف به خرید یا خواندن کتاب می کند . مطالعه روزنامه ها و مجلات کم اهمیت نیستند. بچه ها را مشترک مجلاتی کنید که دوست دارند. به خوانندگانی که با سماجت در برابر مطالعه مقاومت می کنند اجازه دهید آنچه را دوست دارند مطالعه کنند و زیاد از انتخاب آنها انتقاد نکنید.
یکی دیگر از راه های علاقه مندکردن کودکان و نوجوانان به کتاب خواندن خاموش کردن تلویزیون و گردهم آوردن آنها برای خواندن یک کتاب یا اجرای نمایش از روی کتاب است. خاموش بودن تلویزیون باعث می شود بچه ها به دنبال سرگرمی دیگری برای خود باشند. گرچه این فعالیت وقت زیادی می طلبد و با این شرایط اجتماعی که والدین مجبور به انتخاب دو شغل برای گذران زندگی هستند ولی اختصاص ساعاتی هرچند اندک در روزهای تعطیل کمک بزرگی به رشد و اعتلای شخصیت فرد می کند. حتی می توانید از گروه همسالان و دوستان فرزندتان برای این کار کمک بگیرید. اواخر دوره کودکی و دوره نوجوانی تاثیرپذیری و تقلید از دوستان و همسالان نسبت به دیگران بیشتر است. در این روش زمینه دوستی فرزندان را با فردی از اقوام و دوستان که علاقه مند به مطالعه هستند فراهم کرده و با تشویق و ترغیب آنها به مطالعه و کتاب های مناسب، موفق به تقویت عادت و افزایش روحیه مطالعه و کتابخوانی در آنها خواهید شد .راه مناسب دیگری که این روزها به دلیل عجین شدن کودکان با رایانه، کاربرد فراوانی دارد خرید کتاب هایی است که روی CD ضبط شده اند. در میان راهکارهایی که برای ایجاد میل و رغبت به کتابخوانی در کودک پیشنهاد می شود این را نیز به خاطر بسپارید، هنگامی که با کودکان تان بیرون می روید از او بخواهید کتاب ها و مجلاتی را که برایش جالب است انتخاب کند و اگر شما هم کتاب را از نظر کیفی مناسب تشخیص دادید آن را بخرید و این کتاب ها را در کتابخانه مخصوص او قرار دهید.در فرصت های مناسب فرزندانتان را تشویق کنید از روی تصویر کتاب، داستان بگویند و صحبت کنند. هنگامی که کودک کتابی را دوست دارد و آن را می نگرد باید والدین او را تشویق کنند. کودک شما باید بداند که تلاشش باعث رضایت شماست. استفاده از مدل نقاشی و خواندن شعر، یکی دیگر از راه های علاقه مند کردن کودک به کتاب و مطالعه است. از نظر موضوعی بهتر است کتاب، خنده دار و در ارتباط با داستان هایی پیرامون حیوانات و اسباب بازی ها و موضوعات ملموس باشد. آنها را به مشارکت وا دارید. از کودکانتان بخواهید تصاویر یک داستان را توصیف کنند. بچه های بزرگ تر را تشویق کنید تا برای برادر یا خواهر کوچک خود کتاب بخوانند. شعر یا آواز گروهی مورد علاقه شان را روی نوار ضبط کنید و در اختیار آنان قرار دهید. وقتی بچه ها صدای خودشان را می شنوند، اعتماد به نفس بیشتری پیدا می کنند و همین امر آنان را تشویق می کند تا پیشرفت کنند.در برخورد با کودک و آموزش وی باید صبور و انعطاف پذیر بود. راهنمای فرزند خود باشید و برای پیدا کردن پاسخ پرسش های کودک به او کمک کنید. بگذارید فرزندتان شما را در فعالیت های آموزشی یاور خود بداند و گام به گام با او پیش روید. تحمیل موضوعات مختلف و عجله در آموزش، باعث تنفر کودک از یادگیری و مطالعه می شود. در برابر پرسش های فراوان کودکان حتی اگر آگاهی کافی دارید بلافاصله جواب ندهید، سعی کنید پاسخ سوالات شان را از روی کتاب برای شان بخوانید و کتاب های مناسب را به او معرفی کنید تا خود به دنبال پاسخ پرسش هایش باشد. بردن فرزندان به کتابخانه و جست وجو در میان کتاب ها برای یافتن پاسخ پرسش ها به کودکان می آموزد که برای کسب دانش و دانستنی های جدید بهترین مرجع، کتاب است.از دیگر روش هایی که بیشتر برای علاقه مند کردن کودکان خردسال به کتابخوانی پیشنهاد می شود، قصه گویی برای آنهاست. خواندن قصه با صدای بلند و بازی کردن نقش های شخصیت قصه تاثیر بسیاری در علاقه مند کردن کودکان به قصه خوانی و در بلندمدت به کتابخوانی خواهد داشت. اگر کودکان را به بیان داستان ها و مطالبی که خوانده اند تشویق کنید، طبیعتاً با تمرکز و فراغ بال بیشتری به قصه ها گوش خواهند داد. نباید فراموش کرد که اصولاً کودکان از حس کنجکاوی بالایی برخوردارند و برای آموختن مطالب جدید و کسب تجارب علاقه زیادی نشان می دهند و همواره کوهی از سوال با خود دارند که باید جواب شان را در اولین فرصت بگیرند، بنابراین داشتن صبر و حوصله برای پاسخگویی به سوالات شان در ترغیب آنها به ادامه روند کتابخوانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.